Κλινική Διατροφή

Ως παχυσαρκία ορίζεται η παθολογική κατάσταση κατά την οποία η περίσσεια λίπους αποθηκεύεται στον οργανισμό. Η παχυσαρκία δεν αφορά τόσο το συνολικό βάρος του σώματος αλλά κυρίως την σύστασή του σε λιπώδη ιστό. Για την διάγνωση της παχυσαρκίας λαμβάνεται υπόψιν ο υπολογισμός του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ ή ΒΜΙ) και η ανάλυση σύστασης σώματος, δηλαδή η λιπομέτρηση. Ωστόσο, ο ιδανικότερος τρόπος αξιολόγησης της παχυσαρκίας ή του υπέρβαρου είναι η ανάλυση σύστασης σώματος αφού μας δίνει μια πλήρη εικόνα της κατανομής του λίπους, των υγρών, της μυϊκής και της οστικής μάζας, ενώ στην περίπτωση του ΔΜΣ δεν συνυπολογίζονται όλες οι παράμετροι.

Η παχυσαρκία είναι συνήθως το αποτέλεσμα της αδυναμίας του ατόμου να διατηρήσει το ισοζύγιο ενέργειας, προσλαμβάνει δηλαδή περισσότερες θερμίδες από αυτές που καταναλώνει. Τα αίτια της παχυσαρκίας είναι πολυπαραγοντικά και επηρεάζονται τόσο από τον τρόπο ζωής και την ψυχολογία του ατόμου, όσο και από γενετικούς παράγοντες.

Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστεί καθώς συνδέεται με χρόνια νοσήματα όπως διαβήτης, καρδιαγγειακά νοσήματα, γαστρεντερικά νοσήματα, αναπνευστικά προβλήματα, παθήσεις των οστών, ορισμένους τύπους καρκίνου, επηρεάζει την ποιότητας ζωής και την ψυχική υγεία και οδηγεί σε πρόωρο θάνατο.

• Παχυσαρκία Ενηλίκων

Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας αποτελεί μια ώριμη απόφαση του ατόμου προκειμένου να αλλάξει τον τρόπο ζωής του, δηλαδή να βελτιώσει την ποιότητα διατροφής του και να ενσωματώσει την άσκηση στην καθημερινότητά του. Η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών με τον σχεδιασμό εξατομικευμένου διαιτολογίου αποτελεί το πρώτο αλλά και σημαντικότερο βήμα αυτής της προσπάθειας.

Η συμπεριφοριστική παρέμβαση αποτελεί επίσης ένα αναπόσπαστο κομμάτι το οποίο βοηθά στην αποτελεσματικότερη διαχείριση απαιτητικών καταστάσεων, όπως είναι για παράδειγμα μια έξοδος ή ένα ταξίδι. Η εξατομίκευση γίνεται λαμβάνοντας υπόψιν τις ενεργειακές ανάγκες, τις εξετάσεις αίματος, τις προτιμήσεις και την καθημερινότητα του διαιτώμενου. Το διαιτολόγιο μπορεί να ενσωματωθεί στη διατροφή όλης της οικογένειας, καθώς η υποστήριξη του οικογενειακού περιβάλλοντος κρίνεται υψηλής σημασίας για την πορεία της διαιτολογικής παρακολούθησης και την αποτελεσματικότητα της διατροφικής αλλαγής. Ο ρυθμός απώλειας βάρους καθορίζεται σύμφωνα με συστάσεις επίσημων φορέων για την διατήρηση της ομοιόστασης της υγείας.

• Παχυσαρκία Παιδιών και Εφήβων

Στην Ελλάδα, το ποσοστό των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών αγγίζει το 30%. Η παιδική παχυσαρκία συνδέεται με χρόνιες ασθένειες όπως καρδιαγγειακά προβλήματα, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, ινσουλινοαντίσταση και διαβήτη τύπου ΙΙ, υπογοναδισμό, άσθμα, υπνική άπνοια, πολυκυστικές ωοθήκες, ορθοπεδικές επιπλοκές, χολολιθίαση και καθυστερημένη ανάπτυξη. Αυτές οι παθήσεις και οι επιπλοκές τους μπορεί να συντροφεύουν τους μικρούς μας φίλους έως την ενήλικη ζωή. Επιπλέον, τα παιδιά με επιπλέον βάρος τείνουν να πέφτουν συχνά θύματα bulling από τους συνομηλίκους τους, βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό και απομόνωση και υποφέρουν συχνά από κατάθλιψη και χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας ή του υπέρβαρου στα παιδιά και τους εφήβους χρήζει ιδιαίτερης προσοχής τόσο από άποψη κάλυψης των απαραίτητων για την ανάπτυξη θρεπτικών συστατικών, όσο και από συμπεριφοριστικής πλευράς. Στο Nutritionholic αναλαμβάνουμε τη διατροφική παρακολούθηση παιδιών και εφήβων, παρουσία γονέων. Αφού αξιολογηθούν οι καμπύλες ανάπτυξης, ορίζεται ο ρυθμός απώλειας βάρους σύμφωνα με επίσημες συστάσεις. Πολύ συχνά ως στόχος ορίζεται η διατήρηση σταθερού βάρους όσο το παιδί αναπτύσσεται, βελτιώνοντας έτσι τη θέση του στις καμπύλες.

Είναι σημαντικό να συμμετέχει όλη η οικογένεια στην προσπάθεια αλλαγής της διατροφικής συμπεριφοράς του παιδιού, ιδιαίτερα τα μέλη που εμπλέκονται στη σίτιση (πχ γιαγιά ή νταντά) καθώς οι οδηγίες, κυρίως οι συμπεριφοριστικές, θα πρέπει να ακολουθούνται από όλους. Άλλωστε, το γονεϊκό πρότυπο αποτελεί το ισχυρότερο κίνητρο για την αλλαγή, αφού παίζει το βασικότερο ρόλο στη διαμόρφωση της διατροφικής συμπεριφοράς του παιδιού. Συνεπώς, οι διατροφικές συστάσεις θα πρέπει να ακολουθούνται από όλη την οικογένεια προκειμένου να ενισχυθεί η αξία της διατροφής για το ίδιο το παιδί. Ακόμα, η αλλαγή στον τρόπο ζωής, εκτός από την ισορροπημένη διατροφή οφείλει να συνοδεύεται και από τη συστηματική άσκηση.

Η διατροφή αποτελεί ξεκάθαρα ένα από τα χρήσιμα εργαλεία πρόληψης στην εμφάνιση πληθώρας δυσπλασιών. Ταυτόχρονα, αποτελεί βασικότατο μέσο βελτίωσης της πρόγνωσης της θεραπείας, κάτι που συχνά στην Ελλάδα παραγνωρίζεται.

Πρόληψη

Ειδικότερα σε σχέση με την πρόληψη, τα βασικά εργαλεία – συνήθειες εσπικεντρώνονται στα ακόλουθα, σύμφωνα με το (World Cancer Research Fund, 2007):

• Διατηρήστε ένα υγιές βάρος
• Έσω σωματικά δραστήριος, δηλαδή 30 λεπτά ημερησίως
  • Μέτρια ένταση: οτιδήποτε κάνει την καρδιά να χτυπά λίγο πιο γρήγορα, και σας αναγκάζει να αναπνέετε λίγο πιο βαθιά, όπως το ζωηρό περπάτημα.
  • Υψηλή ένταση: οτιδήποτε κάνει την καρδιά σας να χτυπά τόσο γρήγορα που ζεσταίνεστε, ιδρώνετε και σας κάνει να λαχανιάζετε.
• Αποφύγετε τα ποτά που περιέχουν ζάχαρη
• Αποφύγετε την πρόσληψη πυκνών θερμιδικά τροφών
• Καταναλώστε ποικιλία από λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής άλεσης και όσπρια
• Περιορίστε την πρόσληψη των κόκκινων κρεάτων (μοσχάρι, χοιρινό, αρνί) κι ειδικότερα των επεξεργασμένων κρεατοπαρασκευασμάτων
• Εφόσον καταναλώνετε αλκοόλ, κρατήστε την πρόσληψή του σε χαμηλά επίπεδα, δηλαδή μέχρι 2 μερίδες για τους άντρες και ως μία μερίδα για τις γυναίκες, ανά ημέρα
• Αποφύγετε ή περιορίστε την πρόσληψη αλμυρών τροφών και τροφών επεξεργασμένων με αλάτι
• Μην χρησιμοποιείτε συμπληρώματα διατροφής για προστασία από τον καρκίνο

Αιτιολογία

Τα επιστημονικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι το ένα τρίτο (1/3) των θανάτων από καρκίνο ανά έτος, σχετίζεται με κάποιον τρόπο με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής. Βελτιώνοντας τις διατροφικές επιλογές κι αυξάνοντας τη σωματική δραστηριότητα, μειώνοντας το αλκοόλ και διακόπτοντας το τσιγάρο μειώνεται σημαντικότατα ο κίνδυνος (World Cancer Research Fund, 2007).

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου (με έντονο οι επηρεαζόμενοι από τη διατροφή, άμεσα ή έμμεσα):

• Πολύ υψηλό βάρος/αυξημένο σωματικό λίπος
• Καθιστικός τρόπος ζωής
• Ανεπαρκής πρόσληψη φρούτων και λαχανικών
• Υψηλή πρόσληψη αλκοόλ
• Υψηλή πρόσληψη κρέατος και επεξεργασμένου κρέατος
• Ιοί
• Έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες λόγω δουλειάς ή περιβάλλοντος
• Έκθεση σε ακτινοβολία
• Κάπνισμα (ενεργητικό ή παθητικό)
• Επανειλημμένοι τραυματισμοί ιστών (πχ του βλεννογόνου του οισοφάγου κατά τις παλλινδρομήσεις)

Παρενέργειες θεραπειών

Συχνές παρενέργειες από τις θεραπευτικές προσεγγίσεις, που επηρεάζουν τη λήψη τροφής και μπορούν να βελτιωθούν μέσω διατροφικής παρέμβασης:

• Ανορεξία (>80%, Gullet, 2011)
• Ναυτία & έμετος
• Δυσκοιλιότητα
• Καρκινική καχεξία
• Δυσθρεψία

Η υπέρταση δηλαδή η αυξημένη πίεση αίματος, είναι μια σιωπηλή κατάσταση υγείας, συνήθως απόλυτα ασυμπτωματική. Ενδεικτικά, αξίζει να αναφερθεί ότι ένας στους 4 έχει υπέρταση και συνήθως δεν το γνωρίζει (add ref).

Η αρύθμιστη πίεση μπορεί να οδηγήσει σε:

• υπερτροφία αριστεράς κοιλίας,
• καρδιακή ανακοπή,
• αθηροσκλήρωση,
• μυοκαρδιοπάθεια,
• νεφρική ανεπάρκεια και
• εγκεφαλικό επεισόδιο (Ref).

Μεγάλο μερίδιο ευθύνης στη ρύθμισή της φέρει και η διατροφή, με ή χωρίς μείωση του βάρους. Μάθετε κοντά μας το πώς…

Η ινσουλίνη είναι μια σημαντική ορμόνη για τη ζωή, που παράγεται από το πάγκρεας και παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό των υδατανθράκων. Ουσιαστικά, βοηθάει το σώμα να χρησιμοποιήσει ή να αποθηκεύσει τη γλυκόζη του αίματος. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες διαταραχές που σχετίζονται με την έκκριση ή την διαχείρισή της.

Αντίσταση στην ινσουλίνη

Είναι η κατάσταση, όπου τα κύτταρα μας στην προσπάθεια τους να προστατευτούν από την αυξημένη διάθεση γλυκόζης στον οργανισμό, μειώνουν την απόκριση τους στην ινσουλίνη. Ως αποτέλεσμα, το πάγκρεας παράγει περισσότερη ινσουλίνη (υπερινσουλιναιμία). Αυτό είναι ένα προ-διαβητικό στάδιο, το οποίο συνήθως διαρκεί αρκετά χρόνια.  Σταδιακά, η αυξημένη έκκριση ινσουλίνης καταβάλει το πάγκρεας, το οποίο δεν καταφέρνει να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες έκκρισης ινσουλίνης. Καθώς μειώνεται η ικανότητα του οργανισμού να παράγει ινσουλίνη, τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται σταδιακά, μέχρι την εκδήλωση διαβήτη τύπου 2.

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι (ινσουλινοεξαρτώμενος)

Πρόκειται για μια αυτοάνοση ασθένεια που συνήθως εμφανίζεται σε παιδική ή εφηβική ηλικία. Ο ίδιος ο οργανισμός μέσω αντισωμάτων που παράγει επιτίθεται και καταστρέφει τα β-κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη, με αποτέλεσμα την ελάχιστη ή μηδενική έκκριση ινσουλίνης. Οι ασθενείς με αυτού του τύπου διαβήτη πρέπει να λαμβάνουν εξωγενώς και εξατομικευμένα ινσουλίνη εφόρου ζωής.

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ (μη ινσουλινοεξαρτώμενος)

Εμφανίζεται όταν το πάγκρεας δεν παράγει την απαιτούμενη ποσότητα ινσουλίνης ή ο ίδιος ο οργανισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη, με αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Συνήθως οι ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ έχουν συνυπάρχουσες ασθένειες, όπως καρδιακή νόσο, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία και αυξημένες πιθανότητες να έχουν μεταβολικό σύνδρομο. Στα άτομα με διαβήτη τύπου ΙΙ η ινσουλίνη δε λείπει εντελώς, απλώς δεν είναι τόση όση χρειάζονται. Έτσι, αρκετοί από αυτούς μπορεί να μην χρειαστούν ποτέ ινσουλινοθεραπεία.

Διαβήτης Κύησης

Ο διαβήτης κύησης αφορά την αύξηση του σακχάρου στο αίμα, που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και συνήθως εξαφανίζεται μετά τον τοκετό. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί το σώμα δεν μπορεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη για να καλύψει τις επιπλέον ανάγκες, είτε γιατί οι ορμονικές αλλαγές κατά την κύηση μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο λειτουργίας της ινσουλίνης. Ο διαβήτης κύησης μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε στάδιο της κύησης, αλλά είναι πιο συχνός στο δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο. Οι γυναίκες που έχουν αναπτύξει διαβήτη κύησης βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση διαβήτη σε μετέπειτα εγκυμοσύνες ή διαβήτη τύπου ΙΙ αργότερα στη ζωή τους.

Στο Nutritionholic μπορούμε να δουλέψουμε μαζί για τη βέλτιστη διαχείριση των διαταραχών που σχετίζονται με την ινσουλίνη. Στόχος του εξειδικευμένου πλάνου διατροφής και της διατροφικής εκπαίδευσης είναι η ρύθμιση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, η αποφυγή υπογλυκαιμιών και η διατήρηση των επιπέδων της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης όσο γίνεται πιο κοντά στις φυσιολογικές τιμές.

Σύμφωνα με μελέτες, η απώλεια του επιπλέον βάρους συμβάλλει στον καλύτερο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα για άτομα με διαβήτη τύπου ΙΙ, ενώ η άσκηση βελτιώνει σημαντικά την ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη. Επομένως, η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής με σωστή διατροφή και συστηματική φυσική δραστηριότητα μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής.

Σε αυτές καταλέγονται το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ), η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ), η δυσπεψία, η γαστρίτιδα, το πεπτικό έλκος, η κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη), οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (ΙΦΝΕ : ελκώδης κολίτιδα και νόσος Crohn) και η δυσκοιλιότητα.

Πρόκειται για τόσο διαδεδομένα προβλήματα, που 7 στους 10 ανθρώπους αντιμετωπίζουν ένα από αυτά, κάποια στιγμή στη ζωή τους, σύμφωνα με έρευνες. Η παχυσαρκία, οι χημικές δίαιτες, ο κακός ύπνος, το αλκοόλ, η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και λιπαρών, η έλλειψη άσκησης, οι ακατάστατες ώρες γευμάτων, η κατάχρηση αντιβιοτικών είναι μερικοί από τους βασικούς παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την υγεία του πεπτικού συστήματος.

Στο Nutritionholic αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα του γαστρεντερικού, εστιάζοντας στο σχεδιασμό εξατομικευμένης διατροφής με στόχο την ανακούφιση των συμπτωμάτων (μετεωρισμός, παλινδρόμηση, καούρες, πόνος, δυσκοιλιότητα).

Αναφερόμαστε στις παθήσεις που επηρεάζουν την υγεία του ανθρώπου, όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης και οι παθήσεις του πεπτικού συστήματος. H διατροφή παίζει βασικό ρόλο στην πρόληψη των περισσότερων παθολογικών καταστάσεων, ενώ η αντιμετώπισή τους συνήθως απαιτεί την υιοθέτηση ενός συγκεκριμένου διατροφικού πλάνου, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες ανάγκες του ασθενούς.

Κάποιες επιπλέον παθολογικές κατσστάσεις είναι οι τροφικές αλλεργίες ή δυσανεξίες, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία (υπερχοληστερολαιμία ή και υπερτριγλυκεριδαιμία), τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος, η οστεοπενία και η οστεοπόρωση, ο καρκίνος, οι ενδοκρινολογικές διαταραχές (παθήσεις του θυροειδούς), τα νευρολογικά νοσήματα, οι ηπατοπάθειες (λιπώδες ήπαρ), τα νοσήματα των νεφρών, το μεταβολικό σύνδρομο, η αποκατάσταση από βαριατρικές επεμβάσεις και οι ελλείψεις θρεπτικών συστατικών (σιδηροπενική αναιμία).

Ο στόχος του Nutritionholic είναι μέσω της σωστής διατροφής να βελτιωθούν τα συμπτώματα της νόσου και να αποκτήσει ο ασθενής μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Το πρόγραμμα διατροφής που σχεδιάζεται είναι εξατομικευμένο και ακολουθεί τις εθνικές συστάσεις. Επιπλέον μπορεί να διαμορφωθεί κατάλληλα έτσι ώστε να ακολουθηθεί από όλη την οικογένεια, με όφελος την καλύτερη υγεία όλων των μελών της.